زانو درد
انواع زانو درد و روش‌های درمانی
زانو درد یکی از مشکلات شایع است که افراد زیادی ممکن است آن را تجربه کرده باشند. ساختارهای استخوانی زانو شامل مفصل زانو، کاسه زانو، رباط‌ها، غضروف‌ها و مینیسک زانو هستند که در هنگام زانو درد ممکن است هر کدام از آن‌ها درگیر شده باشند. این مشکل در افراد سنین مختلف دیده می‌شود اما بعد از ۵۰ سالگی بیشتر رخ می‌دهد. روش‌های مختلفی برای درمان زانو درد وجود دارد که استفاده از آن‌ها و مراقبت‌های لازم می‌تواند بیمار را از جراحی بی نیاز کند. اگر تمایل دارید با انواع زانو درد و روش‌های درمانی آن آشنا شوید با ما همراه باشید. ما در این مقاله قصد داریم به بررسی زانو درد، علت‌های زانو درد، روش‌های پیشگیری و روش‌های درمان آن بپردازیم.
علت‌های زانو درد
مشکل زانو درد می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد. ضربه‌ها، بیماری‌های التهابی عفونی و بیماری‌های متابولیک از جمله مهم‌ترین عواملی هستند که منجر به زانو درد می شوند. در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم.
ضربه‌ها
گاهی اوقات درد زانو ممکن است به علت وارد شدن ضربه به این ناحیه باشد. ضربه‌ها می‌توانند سبب صدمه به لیگامان‌ها، تاندون‌ها یا بورس‌ها شوند. بورس به کیسه‌های پر از مایعی گفته می‌شوند که در اطراف زانو و خارج از آن قرار دارند و کمک می‌کنند که لیگامان‌ها و تاندون‌ها روی استخوان‌ها، در داخل زانو به آرامی در حرکت باشند. صدماتی که در اثر ضربه به زانو وارد می‌شود شامل صدمه لیگامان صلیبی قدامی، پارگی منیسک، شکستگی‌ها، بورسیت های زانو و تاندونیت پاتلار می‌شوند.
صدمه لیگامان صلیبی قدامی: یکی از مهم‌ترین بخش‌های درون زانو، لیگامان است که باعث جلوگیری از حرکت زانو به سمت جلو می‌شود. این نوع صدمه اغلب برای ورزشکاران و به ویژه فوتبالیست‌ها، بسکتبالیست‌ها و وزنه برداران پیش می‌آید.
پارگی منیسک: منیسک‌ها میان استخوان ران و تیبیا و داخل زانو قرار دارند و کار آن‌ها جذب ضربه‌ها می‌باشد. پارگی منیسک زمانی اتفاق می‌افتد که زانو دچار پیچ خوردگی شود.
شکستگی‌ها: شکستگی‌ها در استخوان‌های ران و تیبیا یا در استخوان‌های کشکک رخ می‌دهند. شکستگی‌ها معمولا در زمان تصادف یا سقوط از بلندی نیز به وجود می‌آیند. البته افرادی که دچار پوکی استخوان هستند بیشتر در معرض شکستگی قرار دارند؛ به این صورت که با یک ضربه کوچک یا حتی قدم برداشتن امکان شکستن استخوان‌ها وجود دارد.
بورسیت های زانو: همان‌طور که گفتیم بورس‌ها به حرکت لیگامان‌ها و تاندون‌های درون استخوان کمک می‌کنند؛ حال اگر زانو در معرض ضربه مزمن و کوچکی قرار بگیرد امکان از دست رفتن خاصیت بورس‌ها و التهاب وجود دارد. در صورت این اتفاق، حرکت زانو که سبب حرکت لیگامان‌ها و تاندون‌ها می‌شود، با درد همراه خواهد بود.
تاندونیت پاتلار: تاندون پاتلار، تاندون عضله چهارسر می‌باشد که اگر در معرض ضربه‌های مکرر و کوچک قرار بگیرد امکان بروز التهاب و تحریک در داخل تاندون وجود دارد. این مشکل اغلب برای دوندگان، اسکی‌بازان، دوچرخه سواران و ورزش‌هایی که در آن‌ها پرش وجود دارد، مشاهده می‌شود.
بیماری‌های التهابی و عفونی
برخی عفونت‌ها در بدن ممکن است گسترش پیدا کرده و به زانو برسند که این موضوع سبب پیدایش چرک در داخل زانو می‌شود که به آن آرتریت چرکی می‌گویند. همچنین، بیماری‌های التهابی روماتیسمی مثل آرتریت روماتوئید می‌توانند زانو را درگیر سازند.
بیماری‌های متابولیک
برخی از بیماری‌ها مانند نقرس با رسوب موادی چون کریستال‌های اسید اوریک یا کریستال‌های پیرو فسفات در درون زانو می‌توانند زمینه‌ساز تورم، التهاب و درد در ناحیه زانو شوند. همچنین برخی دیگر از بیماری‌هایی که به خاطر کار کشیدن زیاد از زانو به وجود می‌آیند می‌توانند در درد زانو موثر باشند. از جمله این بیماری‌ها می‌توان به ساییدگی های زانو یا به اصطلاح آرتروز یا استئوآرتریت اشاره کرد.
علائم بیماری زانو
برای اینکه بیماری زانو را تشخیص دهید باید به علائم آن توجه نمایید. از علائم بیماری زانو می‌توان به درد زانو، تورم، خشکی زانو، قرمزی و گرمی زانو، در رفتن زانو، احساس صدا در زانو و دردناک بودن زانو در هنگام باز و بسته کردن آن اشاره کرد.
زمان مراجعه به پزشک
برای افرادی که دچار زانو درد می‌شوند ممکن است این سوال پیش بیاید که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ در جواب این سوال باید بگوییم در صورت قرار گرفتن در برخی از شرایط باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید. برخی از این شرایط عبارت‌اند از:
- در صورتی که نتوانید روی پای خود بایستید
- زمانی که زانو از زیر پایتان در می‌رود
- در صورتی که دچار تورم زانو هستید
- در صورتی که نتوانید زانوی خود را به طور کامل خم و راست کنید
- اگر دچار تغییر شکل زانو هستید
- اگر علاوه بر درد علائمی چون تب، قرمزی و تورم دارید
عوامل موثر در ایجاد بیماری‌های زانو
عوامل مختلفی می‌توانند ریسک ابتلا به بیماری‌های زانو را بالا ببرند. از جمله این عوامل می‌توان به افزایش وزن، کم‌تحرکی و ورزش نکردن، ورزش بیش از حد یا انجام تکنیک نادرست در ورزشکاران، مشاغل آسیب‌زا، ضربه‌های مربوط به تصادف و سقوط و استفاده زیاد از پله اشاره کرد. در ادامه به بررسی هر یک از این عوامل می‌پردازیم.
افزایش وزن
یکی از عواملی که می‌تواند در فشار آمدن به زانو موثر باشد، افزایش وزن است. افزایش وزن، فشار زیادی به مفاصل زانو وارد می‌کند. این موضوع حتی در مورد فعالیت‌های عمومی مثل راه رفتن، ایستادن و بالا و پایین رفتن از پله نیز صدق می‌کند. در این حالت، از آنجایی که امکان شکستگی غضروف‌های داخل مفصلی وجود دارد، زانوها در معرض آرتروز قرار می‌گیرند.
کم‌تحرکی و عدم انجام ورزش
کم‌تحرکی و ورزش نکردن سبب می‌شود به مرور زمان، عضلات چهار سر و عضلات همسترینگ ضعیف شوند و دیگر توان ثابت نگهداشتن زانو را نداشته باشند. این موضوع منجر به ناپایداری زانو می‌شود؛ به عبارتی افزایش حرکات کوچک غیرمعمول در مفصل زانو در طولانی مدت سبب آرتروز یا استئوآرتریت و ساییدگی زانو می‌شوند.
ورزش بیش از حد یا تکنیک نادرست ورزشکاران
از دیگر عوامل موثر در ایجاد بیماری‌های زانو می‌توان به ورزشکارانی اشاره کرد که بیش از اندازه ورزش می‌کنند یا تکنیک غلط دارند. در ورزش‌هایی که در آن‌ها از پرش و خم کردن زانو، زیاد استفاده می‌شود مثل اسکی و فوتبال، احتمال ابتلا به بیماری‌های زانو وجود دارد. بنابراین ورزشکاران برای سلامتی خود لازم است که زیر نظر مربیان متخصص در رشته مربوطه به تمرین و ورزش بپردازند.
مشاغل موثر در فشار آمدن به زانو
برخی از مشاغل به گونه‌ای هستند که فعالیت‌های آن‌ها فشار زیادی به زانو وارد می‌کند. کسانی که کارهای ساختمانی انجام می‌دهند مانند بناها، آهنگرها و کشاورزان از جمله این افراد هستند. این افراد در هنگام انجام کار ممکن است بارها روی زانوهای خود بنشینند که همین نشستن روی زانو سبب فشار زیاد به مفاصل زانو و ساییده شدن آن به مرور زمان می‌شود. این افراد بهتر است برای جلوگیری از فشار روی زانو، روی سطحی مانند چهار پایه بنشینند و زانوها را آزاد کنند.
ضربه‌های ناشی از تصادف و سقوط
این ضربه‌ها ممکن است طی چند سال سبب تشدید آرتروز زانو شوند؛ چرا که در این حالت، لیگامان‌ها دچار صدمه می‌شوند و ناپایداری زانو را به وجود می‌آورند.
روش پیشگیری از بیماری‌های زانو
اگر سلامت زانوها برایتان اهمیت دارد باید نکات لازم برای حفاظت از این ناحیه بدن را رعایت کنید. از جمله مواردی که در پیشگیری از بیماری‌های زانو موثرند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- اگر وزن زیادی دارید آن را کاهش دهید و در حد استاندارد نگه دارید.
- بر اساس توان خود و زیر نظر مربی ورزش کنید و از ورزش‌های سنگین بدون مشورت با مربی اجتناب کنید.
- تا حد امکان از بالا و پایین رفتن روی پله‌ها اجتناب کنید.
- برای نشستن از یک چهارپایه استفاده کنید و از نشستن روی زانو خودداری نمایید. اگر چهارپایه ندارید از چیز دیگری استفاده کنید تا به زانوهایتان فشار وارد نشود.
درمان درد زانو
برای درمان درد زانو می‌توان از روش‌های غیرتهاجمی مانند فیزیوتراپی، زانو بند طبی، کفی و کفش طبی، ماساژ درمانی و لیزر پرتوان استفاده کرد. در صورتی که این روش‌ها موثر نبود می‌توانید به سراغ درمان‌های اینترونشنال یا کم تهاجم مثل تزریق ژل، تزریق اوزون، تزریق PRP، تزریق ارتوکین و پرولوتراپی بروید. عمل جراحی معمولا آخرین گزینه‌ای است که پزشک پیشنهاد می‌دهد.
فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی برای درمان درد زانو هم از روش‌های غیرفعال و هم از تمرین‌هایی برای تقویت ساختار عضلانی و حرکت‌های اصلاحی استفاده می‌شود. تکنیک‌های غیر فعالی مثل یخ/گرما، اولتراسوند و تحریک الکتریکی سبب کاهش درد و گرفتگی عضلات می‌شوند. در فیزیوتراپی به بیمار تمرین‌های مخصوصی برای افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی آموخته می‌شود تا بر قدرت عضلات که نقش زیادی در سلامت زانو دارند، افزوده شوند. این روش درمانی می‌تواند به بیماران دچار درد و مشکلات حرکتی کمک زیادی بکند.
منوال تراپی یا درمان دستی
لطفا به مقاله مربوطه مراجعه کنید.
زانو بند طبی و کفی و کفش طبی
بهتر است در مراحل اولیه بیماری زانو از زانوبند یا بریس استفاده کنید زیرا این امر سبب کشش فشار روی زانو می‌شود که در نتیجه آن درد و علائم بیماری کاهش می‌یابد. همچنین استفاده از کفی های مخصوص، فواید زیادی دارد زیرا سبب هم ترازی زانو و عملکرد بهتر کشکک می‌شود. توجه داشته باشید که پوشیدن کفش مناسب، از عوامل مهم در درمان این بیماری است.
ماساژ و درمان دستی و منیپولیشن
یکی دیگر از روش‌های که در درمان درد زانو موثر است تکنیک ماساژ، درمان دستی منیپولیشن می‌باشد. این تکنیک ساختار عضلانی بافت‌های اطراف زانو را تقویت می‌کند.
لیزر پرتوان
از دیگر روش‌های درمان زانو درد می‌تواند به استفاده از لیزر پرتوان اشاره کرد. لیزر پرتوان انرژی سلولی را افزایش داده و بافت‌های آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند که به این ترتیب از پیشرفت بیماری جلوگیری می‌شود.
تزریق ژل
یکی از روش‌های درمانی کم تهاجم برای بهبود بیماری زانو، تزریق ژل است. در درون مایع مفصلی اسید هیالورونیک وجود دارد که سبب می‌شود این مایع حالت سفت و چسبناک داشته باشد. وقتی مشکلات زانو پدید می‌آیند، تولید اسید هیالورونیک کم شده و غلظت آن درون مایع مفصلی کاهش می‌یابد. این موضوع سبب می‌شود مایع رقیق‌تری تولید شود که در ارتباط با روان‌سازی مفصل و جذب ضربه، قدرت کمتری دارد. در این هنگام، نقش تزریق ژل به صورتی است که می‌تواند این مشکل را جبران کند.
تزریق اوزون
در صورتی که زانو درد فرد ناشی از آرتروز زانو باشد تزریق اوزون می‌تواند کمک زیادی به رفع آن کند. در مواردی که فرد دچار آسیب‌دیدگی‌های زانو مثل آرتروز شده است، تزریق اوزون می‌تواند جریان خون در بافت آسیب‌دیده را بهبود بخشد. این امر باعث می‌شود مواد مغذی در بافت فراهم شده و بهبودی سریعتر صورت بگیرد. در این روش، مقدار ۲۵ میکروگرم اوزون به بافت آسیب‌دیده تزریق می‌شود که باعث رفع درد و تورم شده و رسوبات فیبری تحریک می‌شوند تا در نهایت بافت‌های آسیب‌دیده با استفاده از رسوبات ترمیم شوند. تزریق اوزون باید هر هفته یا هر دو هفته یک‌بار انجام شود اما بیماران پس از یکی دو جلسه اثرات آن را مشاهده خواهند کرد.
تزریق PRP
روش درمانی دیگر در درمان آرتروز زانو، تزریق PRP است. در این روش، پلاکت‌های غلیظ شده که از فاکتورهای رشد سلولی برخوردارند را تهیه کرده و به ناحیه موردنظر تزریق می‌کنند. این تزریق در ناحیه مفصلی سبب جلوگیری از فرآیند تخریب بافتی و در نهایت ترمیم می‌شود. با توجه به اینکه پلاسمای غنی از پلاکت از خون خود فرد گرفته شده است، عوارض جانبی به دنبال نخواهد داشت.
تزریق ارتوکین
تزریق ارتوکین یکی از موثرترین درمان‌ها برای زانو درد است که در مورد مشکل آرتروز هم به خوبی جواب داده است. در این روش، از خود فرد خون گرفته می‌شود و سرم آن پالایش می‌شود. این سرم که دربردارنده آنتاگونیست اینترلوکین ۱ است سبب می‌شود تا درد التهاب بافت آسیب‌دیده کاهش یافته و در نهایت ترمیم شود.
پرولوتراپی
پرولوتراپی یکی ديگر از روش‌های درمان زانو درد است که ترکیبی از گلوکز هیپرتونیک با غلظت های ۱۲.۵ درصد و بالاتر می‌باشد. از این روش برای ترمیم بافت آسیب‌دیده استفاده می‌شود و نیاز به تزریقات مکرر دارد.
عمل جراحی
در ارتباط با بیماری زانو، پزشکان ابتدا فیزیوتراپی و داروهای مناسب برای رفع التهاب و ترمیم غضروف را تجویز می‌کنند. در صورتی که بیمار به درمان‌های مختلف در نظر گرفته شده پاسخ ندهد پزشکان عمل جراحی را پیشنهاد می‌دهند. سه نوع عمل جراحی برای درمان بیماری زانو وجود دارد که شامل عمل جراحی پارگی منیسک، عمل جراحی برای پارگی لیگامان‌ها و عمل جراحی برای آرتروز و ساییدگی زانو هستند. در عمل جراحی ساییدگی زانو یا عمل تعویض مفصل، زانوی بیمار برداشته می‌شود و به جای آن زانوی مصنوعی می‌گذارند.